^{حسین ارغند :حمل‌ونقل دریایی به‌عنوان مهم‌ترین روش در مبادله بین‌المللی شناخته شده که حدود 90 درصد از کل جابجایی کالاها در تجارت بین‌المللی را شامل می‌شود. حمل‌ونقل دریایی کالاها بی‌تردید همراه با ریسک‌هایی است که نیاز به مدیریت و پوشش مناسب دارند تا در انتقال محصولات به مشتریان خللی وارد نشود. متولی پوشش ریسک‌های موجود و مدیریت آنها در فضای اقتصادی نیز صنعت بیمه است. گفتنی است که سهم ایران با احتساب فروش نفت از تجارت جهانی معادل 35 صدم درصد و سهم آن از حمل‌ونقل دریایی دنیا در سال 2016 معادل نیم درصد گزارش شده است.}

^{جهت بررسی نفوذ بیمه در صنعت حمل‌ونقل دریایی ایران، ابتدا آمار کلی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های وابسته به آن (کشتیرانی ایران و هند، کشتیرانی والفجر8 و کشتیرانی دریای خزر) ارائه می‌شود، عملکرد بیمه‌ کشتی بررسی‌شده و آمار بیمه باربری (آمار بیمه حمل‌ونقل دریایی زیرمجموعه بیمه باربری بوده و آمار آن به تفکیک انواع، در پایگاه آماری صنعت بیمه موجود نیست) مرور خواهد شد. جهت مقایسه با وضعیت دنیا آماری از بیمه‌های مرتبط دریایی نیز در انتهای گزارش می‌آید.}

<sup>در زمینه حمل‌ونقل دریایی، شرکت کشتیرانی ایران و هند، والفجر8 و کشتیرانی دریای خزر وابسته به شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در زمینه حمل‌ونقل مسافر و بار فعالیت دارند. تعداد و ظرفیت کشتی‌های شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های وابسته در شکل 1 ارائه‌شده است. از مجموع 130 فروند کشتی در سال 94 تعداد 84 فروند آن متعلق به شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی بوده است. همچنین از 4928 هزار تن ظرفیت بار بیش از 90 درصد آن توسط شرکت مذکور حمل‌ونقل شده است. کل تعداد مسافرین جابجا شده در سال 1394 عدد 1843 نفر بوده که تنها توسط شرکت کشتیرانی والفجر 8 صورت گرفته است.

شکل 2 کل حق بیمه عاید شده و خسارت واقع‌شده و همچنین ضریب خسارت بیمه کشتی را نشان می‌دهد. حق بیمه عاید شده در 10 سال گذشته از عدد 116.7 میلیارد ریال به مبلغ 1190.8 میلیارد ریال در سال 1395 رسیده که بیشترین مقدار آن مربوط به سال 92 با حق بیمه 2022.9 میلیارد ریال بوده است. خسارت پرداختی در دوره مذکور از 99.9 میلیارد ریال سال 86 به عدد 249.4 میلیارد ریال افزایش‌یافته است. بیشترین میزان خسارت واقع‌شده مربوط به سال 94 با عدد 1300.3 میلیارد ریال است. میانگین ضریب خسارت در دوره 10 ساله 73.82 درصد، بیشترین مقدار آن 117 درصد در سال 89 و کمترین مقدار آن 20.9 درصد مربوط به سال 95 است.</sup>

<sup>شکل 3 به تعداد بیمه‌نامه‌ها و تعداد خسارات بیمه کشتی طی ده سال گذشته پرداخته است.
در 10 سال گذشته به صورت میانگین هر ساله 4134 بیمه‌نامه صادرشده و 293 خسارت نیز اتفاق افتاده است.

آمار مربوط به بیمه باربری شامل حق بیمه عاید شده، خسارت واقع‌شده، ضریب خسارت، تعداد بیمه‌نامه صادره و تعداد خسارت واقع‌شده در شکل‌های 4 و 5 نشان داده‌شده است. میانگین ضریب خسارت بیمه باربری در بازه زمانی ذکر شده کمتر از 27 درصد است که نسبت به میانگین ضریب خسارت 83.4 درصدی بازار بیمه اختلافی 56.4 درصدی داشته و یکی از رشته‌های با ضریب خسارت پایین در بیمه محسوب می‌شود. در این ۱۰ سال بیمه باربری 15066 میلیارد ریال حق بیمه تولید کرده و مبلغ 4147 میلیارد ریال خسارت بر دوش صنعت بیمه بر جای گذاشته است. حدود 2.5 میلیون بیمه‌نامه صادرشده و تعداد خسارات واقع‌شده نیز عدد 50300 است.</sup>

^{در ادامه آمار جهانی از وضعیت عملکرد بیمه دریایی ارائه می‌شود. شکل 6 حق بیمه دریایی سال 2016 به تفکیک کسب‌وکار را نشان می‌دهد. کل حق بیمه دریایی معادل 27.5 میلیارد دلار تخمین زده شده که نسبت به سال قبل 9 درصد کاهش‌یافته است. سهم بیمه محموله کشتی از کل حق بیمه دریایی در سال 2016 معادل 54 درصد گزارش‌شده که نسبت به سال قبل از آن 2 درصد افزایش داشته است. بیمه بدنه کشتی نیز سهم 25 درصدی از حق بیمه دریایی را به خود اختصاص داده است. بعد از بیمه انرژی فراساحلی با سهم 13 درصدی قرار دارد که نسبت به سال گذشته 2 درصد کاهش سهم داشته است. بیمه مسئولیت حمل و نقل دریایی دریایی نیز با 7 درصد کمترین سهم از حق بیمه دریایی را شامل می‌شود.}

^{شکل 7 حق بیمه دریایی به تفکیک مناطق را ارائه می‌دهد. در سال 2016 بیش از 50 درصد حق بیمه دریایی توسط منطقه اروپا تولید شده است. در این سال خاورمیانه سهمی بیش از 4 درصد از کل حق بیمه دریایی را به خود اختصاص داده است.}

^{شکل 8 روند هفت‌ساله حق بیمه دریایی مناطق مختلف را نشان می‌دهد. بیشترین میزان حق بیمه دریایی در سال 2012 تولید شد و بعد از آن به دلیل شرایط بازار و افزایش قدرت خرید دلار، مقدار آن با کاهش روبرو بوده است.}

^{شکل9 حق بیمه محموله کشتی به تفکیک مناطق برای سال 2016 را نشان داده است. کل حق بیمه محموله کشتی 15 میلیارد دلار تخمین زده شده که نسبت به سال 2015 حدود 6 درصد کاهش داشته است. باید توجه داشت که نرخ ارز بر روی حق بیمه تاثیر قابل‌توجهی بر جای گذاشته است. بعد از منطقه اروپا با سهم 43 درصدی، منطقه آسیا و اقیانوسیه با 30 درصد و بعد از آن آمریکای لاتین با 12 درصد قرارگرفته است.}

^{شکل 10 حق بیمه محموله کشتی به تفکیک بازارها را به تصویر کشیده است. بازار بریتانیا (Lioyds) و بریتانیا (IUA) هرکدام به ترتیب سهم 9.5 و 4.4 درصدی از حق بیمه محموله کشتی را به خود اختصاص داده‌اند. ژاپن سهم 8.9 درصدی، چین سهم 8.4 درصدی و آلمان سهم 7.3 درصدی از حق بیمه محموله کشتی در سال 2016 را در اختیار داشته‌اند. سهم سایر بازارها در شکل آمده است.}

^{روند 9 ساله حق بیمه محموله کشتی در بازه زمانی 2008 تا 2016 در شکل 11 نشان داده ‌شده است. سال 2013 بیشترین حق بیمه محموله کشتی در دنیا تولید شده است.}

^{شکل 12 حق بیمه محوله کشتی را در مقایسه با کل ارزش تجارت جهانی و صادرات ارائه می‌دهد. پس از بحران مالی 2008 کل ارزش تجارت جهانی بیش از 50 درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته که به‌تبع آن از حق بیمه محموله کشتی نیز کاسته شده است.}

^{شکل 13 حق بیمه بدنه کشتی در سال 2016 به تفکیک مناطق مختلف دنیا را به نمایش گذاشته است. کل حق بیمه بدنه کشتی در سال 2016 معادل 7 میلیارد دلار تخمین زده‌ شده که نسبت به سال قبل آن معادل 10 درصد کاهش در روند خود ثبت کرده است. معادل 39.6 درصد حق بیمه بدنه کشتی در آسیا و اقیانوسیه، بیش از 28 درصد آن در اروپا و 5.2 درصد در آمریکای لاتین تولیدشده است. حق بیمه بدنه کشتی همین سال به تفکیک بازارها در شکل 14 نشان داده شده است.}

^{شکل 15 روند هفت ساله حق بیمه بدنه کشتی را برای بازارهای منتخب طی دوره زمانی 2010 تا 2016 نشان داده است. بیشترین حق بیمه بدنه کشتی در بازه زمانی ذکر شده در سال 2015 تولید شده است.}

<sup>شکل 16 حق بیمه بدنه دسته‌جمعی کشتی‌های دنیا در بازه زمانی 1995 تا 2016 را نشان می‌دهد. سال 1995 به عنوان سال پایه انتخاب شده است. حق بیمه بدنه دسته‌جمعی کشتی‌ها در دنیا مخصوصاً در قسمت تناژ روندی صعودی را طی کرده است. حق بیمه بدنه هم‌راستا با میانگین ارزش کشتی‌ها کاهش یافته است.

شکل 17 حق بیمه انرژی بین دریایی سال 2016 را به تفکیک بازارهای مختلف نشان داده است. طبق تخمین صورت گرفته، بیمه انرژی بین دریایی معادل 3.6 میلیارد دلار حق بیمه تولید کرده است. حق بیمه انرژی بین دریایی طی چند سال اخیر روندی نزولی را طی می‌کند چنانکه سال 2015 نسبت به سال 2014 کاهشی 20 درصدی و سال 2016 نسبت به سال 2015 کاهشی 21 درصدی را نشان می‌دهد./ ریسک نیوز</sup>